Zonsondergangen: er is nooit een onderwerp geweest dat zo tot de verbeelding sprak, en er is nooit een onderwerp geweest dat zo beladen was met dingen die mis konden gaan. Maar als je het goed doet, creëer je een beeld dat de ziel kan beroeren.
Nu de herfst is aangebroken, zijn de zonsondergangen intenser, kleurrijker en oneindig veel mooier. De gouden gloed in de westelijke hemel van een herfstavond kan iets zijn om te aanschouwen. Het vuur in de lucht is een uitnodiging om de camera te pakken en naar de open velden te gaan. Ja, we willen allemaal, en ik bedoel echt allemaal, die ontzagwekkende, inspirerende laatste momenten vastleggen wanneer de zon langzaam wegzakt in een gouden, vurige oven van eigen makelij.
We hebben het allemaal wel eens geprobeerd, maar de meesten van ons slagen er niet in om het moment echt vast te leggen. Wanneer we het afdrukken of op het scherm zien, is de kleurenpracht die ons zo inspireerde niet veel meer dan een roze tint in een verder saaie lucht. Soms is het gewoon een kwestie van timing: we waren net dat beetje te laat of misschien waren we gewoon op de verkeerde plek op het verkeerde moment. Hoe dan ook, het lijkt nooit precies goed uit te pakken. Maar sommige fotografen lukt het wel – we hebben allemaal die spectaculaire beelden gezien – en zij kunnen het, niet alleen consequent, maar ook op bestelling. Hoe?
Nou, het vastleggen van die prachtige zonsondergang is echt niet zo moeilijk als je zou denken. Het enige wat nodig is, is een beetje vooruitdenken, plannen en voorbereiden, dagen, misschien zelfs weken, voor de eigenlijke opname. Nee, je kunt niet precies weten wanneer de zon zal optreden, maar er zijn wel indicatoren voor wanneer dat waarschijnlijk zal gebeuren – een gedeeltelijk bewolkte, zonnige dag is vaak een voorbode van een spectaculaire zonsondergang. En je moet er klaar voor zijn, klaar om op pad te gaan en ter plaatse te komen met minstens een uur voorsprong.
Maar eerst moet je uitzoeken waar je deze epische beelden gaat schieten – je moet de locaties verkennen. En er is altijd een perfecte locatie; je moet hem alleen vinden. Dat kan een strand zijn, een weiland, een boerderij in de verte of een uitzicht op een berg. Wat het ook is, er zal tenminste één specifieke plek zijn waar je je zonsondergang beter kunt vastleggen dan waar dan ook. Om die te vinden, moet je de locatie bij daglicht verkennen. Je moet uitzoeken waar de zon precies ondergaat, en daarvoor heb je een kompas nodig. Rij rond, loop over het terrein, verken het gebied, en maak notities.
Oké, maar er is meer bij het kiezen van de juiste plek dan alleen de locatie. Hoe belangrijk de locatie ook is, je zonsondergang mist bijna altijd dat ene essentiële ingrediënt dat hem speciaal maakt – een dominant punt van belang. En wat is dat dan wel? Het is dat extra element dat je zonsondergang een anker geeft, een gevoel van schaal, een punt dat de kijker onvermijdelijk in de foto zal trekken.
Een foto van een zonsondergang alleen werkt gewoon niet. Per slot van rekening is een ondergaande zon net als alle andere. Zelfs als je erin slaagt de prachtige kleuren vast te leggen, zonder een dominant aandachtspunt zal de foto er uiteindelijk nogal saai uitzien. Nu ik dat gezegd heb, moet ik je zeggen dat, zonder enige vooruitziende planning, het niet eenvoudig is om een dominant aandachtspunt op te nemen. Het kan het silhouet zijn van een zeilboot op een glinsterende, tegenlicht gevende oceaan, een schuur, een paard, een koe, een tractor, of zelfs een eenzame boom op de voorgrond. Het kan het silhouet zijn van twee geliefden die hand in hand door een landweggetje lopen, een klein meisje met een kleine hond aan de lijn – ik heb beide gebruikt – en ik ben er zeker van dat je zelf nog veel meer ideeën kunt bedenken.
Het probleem is natuurlijk dat je niet zomaar een van deze aandachtspunten kunt optillen en in het beeld kunt plaatsen; of wel? Misschien kun je dat wel! Je kunt je dominante aandachtspunt meenemen – ik nam altijd een kleine, inklapbare stoel mee, mijn tienerdochter en de hond van de familie; ik heb zelfs mijn oudste dochter en haar vriend meegenomen (de twee geliefden). Je kunt zo ongeveer alles maken als je maar wilt. Ik heb zelfs een boer gevraagd of hij zo vriendelijk wilde zijn om zijn tractor voor mij over het veld te rijden, en dat heeft hij gedaan. De meeste mensen willen maar al te graag helpen als ze weten wie je bent en wat je probeert te doen.
Ok, dus het volgende waar we ons zorgen over moeten maken zijn die smakeloze kleuren, toch? Hoe krijgen we ze precies zoals we ze zien? Nou, het antwoord ligt bij de belichting. Er zijn een paar beproefde en ware manieren om dat te doen. Je kunt natuurlijk niet op de zon richten en hopen dat het goed uitpakt; dat zal niet gebeuren.
Een manier om foto’s van zonsondergang of zonsopgang te maken voor de meest intense kleuren is om de lucht links of rechts van de zon te meten en dan de belichting vast te zetten, de camera te verplaatsen en dan de foto te maken. Om dit te doen kunt u de spotmeterstand op uw camera gebruiken, of de midden-gewogen meterstand. Stel eerst de camera in op handmatige scherpstelling en draai de scherpstelring naar oneindig. Meet nu de lucht links of rechts van de zon, druk op de belichtingsvergrendelknop om de belichting vast te zetten, herpositioneer de camera voor de beste compositie en fotografeer. Meestal zal deze techniek werken en zul je zonsondergangen fotograferen als een kampioen.
Een andere methode is het gebruik van een grijskaart, of een vel krantenpapier, zelfs de palm van je hand werkt. Richt de grijze kaart, krant, wat dan ook op de ondergaande zon, zodat het licht van dat deel van de hemel erop valt, stel je camera in op handmatige scherpstelling, en neem dan een waarde op door je camera (of een lichtmeter in de hand) te richten op de kaart/krantenpapier/hand – de kant die naar het licht is gericht. Stel nu de belichting in, herpositioneer de camera en maak de foto.
Nog een andere manier is om de zon of het helderste deel van de hemel te meten en dan ten minste 1 ½ stop open te zetten, misschien zelfs twee stops. Aaah, daar hou ik niet van, maar het kan werken.
Tenslotte, voor de zekerheid, kun je bracketen, als je tijd hebt, tenminste. Helaas verandert het licht aan het eind van de dag zo snel dat er zelden genoeg tijd is om te bracketen. Maar als je kunt, ga dan tenminste één stop naar elke kant van je veronderstelde correct berekende belichting.
En dan, nadat je dat allemaal hebt gedaan, is het vaak nooit helemaal genoeg; het kan zijn dat je er morgen op uit moet om alles opnieuw te doen, en dan nog eens voordat je het precies goed hebt. Maar volharding loont uiteindelijk de moeite.